Słowo o muzykoterapii

 

        Korzystamy  z niej jako formy relaksu. Służy nam do koncentracji, a często pobudza i motywuje. Muzyka, bo o niej mowa, to prawdziwy skarb, a jej odpowiedni dobór może kształtować nasze działanie w wielu kierunkach i konfiguracjach. A jakie muzyka może mieć przełożenie na nasz proces edukacji? 

       Mózg odgrywa niezwykle istotną rolę zarówno w procesie nauki, jak i przyswajania dźwięków podczas słuchania muzyki. Niezwykle istotną rolę w łączeniu procesów związanych z nauką i nauczaniem odgrywa neurodydaktyka, która bazuje na prawidłowościach neuropsychologicznych i psychospołecznych w zapewnieniu uczenia się przyjaznego mózgowi, opartego na podłożu fizjologicznym oraz społecznym. Jest nastawiona na praktyczne wykorzystanie nowo poznanej i nabytej informacji, która w formie ustrukturyzowanej i świadomie przetwarzanej staje się wiedzą o zastosowaniu elastycznym dla konkretnych celów i działań w życiu. 

    Wsparciem tego procesu jest muzykoterapia, która jako dziedzina medyczno-muzyczna, jest skierowana na wykorzystaniu muzyki w celach terapeutycznych, wspierających proces leczniczy organizmu, a także relacje i adaptację ze środowiskiem zewnętrznym, stanowiącym ekosystem społeczny człowieka. Muzykoterapia ma szerokie zastosowania w stymulacji mózgu i pobudzaniu efektywnego uczenia się, łagodzeniu i polepszaniu stanu fizjologicznego i psychologicznego człowieka, usprawnienia funkcji komunikacyjnych i integracyjnych ze środowiskiem. 

    Neurodydaktyka może mieć wpływ na kształtowanie obszaru wewnętrznego, poznawczego i zewnętrznego społecznego, życia człowieka. Szkoła jest miejscem, gdzie te obszary poddawane są procesowi spajania. Integracja zewnętrzna (społeczna), wraz z socjalizacją ze środowiskiem rówieśniczym oraz zdobywaniem informacji poznawczych z różnych przedmiotów szkolnych. Daje to podłoże dla powiązania dziedzin neurodydaktyki i muzykoterapii, w celu usprawnienia realizacji funkcji, celów i roli szkoły w życiu dziecka. 

Muzykoterapia przyczyniając się do efektywnego uczenia się, wykazuje następujące właściwości:

• zmniejszanie lęku fizycznego i skutków fizycznych, psychicznych stresu;
• ułatwianie adaptacji do przewlekłych zaburzeń;
• hamowanie symptomów chorób neurorozwojowych i degeneracyjnych (jak Parkinsona, Alzheimera);
• regulacja balansu emocjonalnego, hamowanie objawów depresji i podłoża warunkującego zaburzenia nastroju;
• zmniejszanie objawów zaburzeń czynnościowych fizjologicznych i psychicznych;
• poprawienie kondycji wydolności poznawczej ze zmniejszeniem czasu potrzebnego na opanowanie materiału zakresu edukacji obowiązkowej powszechnej; 
• umożliwienie wyrażanie samego siebie z poprawą, ulepszeniem komunikacji z innymi ludźmi. 
  
  

     Percepcja muzyki angażuje obydwie półkule mózgu z odmiennymi funkcjami przetwarzania składowych materii muzyki. To warunkuje biologiczną współpracę półkul z efektem poszerzenia spoidła wielkiego u osób aktywnie i długotrwale obcujących z materią muzyki. Daje to możliwość bezpośredniego przełożenia na komunikację międzypółkulową dla funkcji umysłowych, poznawczych aktywizowanych w procesie uczenia się, w tym kontrolowanego i nadzorowanego świadomie samodzielnie przez ucznia. 

     Treningi kondycji umysłowej poznawczej z wykorzystaniem materii muzyki umożliwiają drogą naturalną stymulację międzypółkulową i usprawnienie komunikacji międzypółkulowej. Daje to możliwość zapewnienia dłuższego stanu wyższej wydajności umysłowej dla świadomego opracowania materiału z zakresu edukacji powszechnej. To wpływa na skrócenie czasu niezbędnego dla jego opanowania (w tym drogą realizacji prac domowych z przedmiotów szkolnych), zrozumienia, utrwalenia i przyswojenia praktycznego z minimalizacją ryzyka jego zapomnienia w krytycznym momencie procedury oceniania.

    Stymulacja kondycji umysłowej poznawczej muzyką może być także zapewniona słuchaniem aktywnym oraz regularnym konkretnej muzyki dopasowanej do preferencji ucznia (z częstszą formą bez słów z tytułu funkcji ich zakłócenia i rozpraszania w uczeniu się materiału szkolnego), z zaleceniami słuchania przed cyklem lub w trakcie cyklu lub po cyklu - uczenia się.

 
      Muzyko-terapia może być prowadzoną w formach treningów grupowych lub indywidualnych. W tej postaci może obejmować poprawę funkcji motorycznych, umiejętności społecznych, emocji, koordynacji, wyrażania siebie i rozwoju osobistego. Stymuluje także zdolności:

• percepcyjne - sensoryczne (poprzez dotyk, ruch, słuchanie i poziomy świadomości);
• fizyczne (precyzyjna kontrola motoryki dużej i małej drobnej);
• poznawcze (koncentracja uwagi, sprawniejsze zapamiętywanie i przyswajanie informacji, celowe i kierunkowe selekcjonowania i sekwencjonowanie informacji z podręczników szkolnych);
• emocjonalne (w regulacji własnego balansu uczuć a także w niewerbalnym wyrażaniu uczuć); 
• komunikacyjne (w używaniu dźwięków i gestów w formach niewerbalnych, wokalnych, ruchowych w grze na instrumencie);
• społeczne (nawiązywanie kontaktu wzrokowego werbalizowanego i niewerbalizowanego,  ruchowego w formach obracania się z inicjowaniem interakcji z konkretnymi członkami środowiska społecznego); 
• interpersonalne (w formach rozwoju i korekcji poczucia własnej wartości, własnej pewności).  

     Muzykoterapia, jako nurt terapeutyczny usprawniający działanie mózgu, zawiera w sobie elementy fizjoterapii i psychoterapii. Muzyka może prowadzić do rozluźnienia napiętych mięśni i fragmentów ciała. Dzięki niej możemy zmniejszyć poziom przeżywania zmartwienia lub stresu, także w stanie gdy nie jesteśmy tego do końca w pełni świadomi. Muzyka może spowodować wprowadzenie mózgu w stan medytacji sprzyjającej relaksacji, która jednocześnie wspomaga dotlenienie tego narządu i usprawnia krążenie w całym ciele.

Dodatkowe uzupełniające głębsze informacje czytelnik w razie zainteresowania może uzyskać w źródłach naukowych podanych w linku.

Autorka: Mara Dymnikowa , pracownik naukowy i specjalistka w zakresie muzykoterapii.